Nauczanie dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

W jaki sposób nauczać dzieci z SPE?

Edukacja powinna spełniać ideę jedności w zróżnicowaniu — oznacza to stworzenie takich warunków, w których zapewnia się kształcenie wszystkim uczniom, ze szczególnym uwzględnieniem uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE). Pod pojęciem ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wyróżniamy nie tylko dzieci, które posiadają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, ale również te, które mają trudności w realizacji standardów wymagań programowych, które wynikają ze specyfiki ich funkcjonowania poznawczo-percepcyjnego, zdrowotnego lub ograniczeń środowiskowych.

Wdrożenie specjalnych potrzeb edukacyjnych w szkole ma na celu wyrównanie szans edukacyjnych wszystkich uczniów. Każde dziecko ma zdolności, jednak niektóre potrzebują wsparcia dostosowanego do swoich potrzeb. Dlatego tak ważną rolę odgrywa nauczyciel, który trafnie diagnozuje i pomaga wspierać potencjał rozwojowy swojego podopiecznego.

Wszyscy uczniowie ze zdiagnozowanym SPE potrzebują specjalnie dostosowanej, zindywidualizowanej i pozwalającej w pełni się rozwijać ścieżki edukacyjnej. Musisz wiedzieć, że tylko wnikliwa ocena podopiecznych pozwoli dobrać odpowiednie metody pracy. Pamiętaj, że uczniowie z SPE wymagają dużo uwagi, dlatego tak istotne jest zaangażowanie nauczyciela w pracę. W jaki sposób odkryć potencjał uczniów? Czym dokładnie są specjalne potrzeby edukacyjne? Przeczytaj nasz najnowszy poradnik i poznaj metody, które pomogą w efektywniejszej pracy z uczniem.

Edukacja dzieci i młodzież z SPE

Nauczenie dzieci oraz młodzieży to dziedzina ulegająca dynamicznemu rozwojowi, oraz ulepszaniu metod, jakie stosuje się w celu uzyskania najlepszych efektów pracy z uczniem. W naszym kraju dopiero pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku zaczęto szerzej rozważać indywidualne potrzeby uczniów. Zadaniem obserwacji czynionych przez pedagogów było lepsze dostosowanie wymagań do możliwości psychofizycznych. Część uczniów nie jest w stanie zrealizować podstawy programowej, co wynika z ich specyficznych trudności w uczeniu się. Jednakże przy właściwej opiece oraz specjalistycznej pomocy, która uwzględnia ich ograniczenia, wdraża właściwe metody pracy, wychowania oraz nauczania, mogą kontynuować edukację.

Praca z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ma na celu wyrównywanie szans oraz pokonywanie trudności wynikających z niepełnosprawności, ale także dysfunkcji poznawczo-percepcyjnych, zdrowotnych czy środowiskowych.

Technologie informacyjno-komunikacyjne bez wątpliwości są dobrodziejstwem współczesności. Rozwijanie kompetencji w tym zakresie wpisane jest w podstawę programową kształcenia ogólnego we wszystkich typach szkół. Dzieci oraz dorośli coraz częściej i odważniej sięgają po rozwiązania, których użycie wpływa na jakość pracy i edukacji. Należy jednak pamiętać o istotnej roli placówek oświaty we wdrażaniu do korzystania z TIK - przekazywanie od najmłodszych lat zasad, jakimi należy się kierować, aby technologia była dla nas bezpieczna, pomocna, a także wpływała na efekty naszej pracy. Bardzo istotną rolę odrywa w tych kwestiach nauczyciel, który powinien wykazać się ogromną elastycznością, w celu zderzenia nowoczesnej technologii ze swoją wiedzą i praktyką pedagogiczną. Doświadczenie nauczyciela jest nieocenione w dobieraniu narzędzi służących wszechstronnemu rozwojowi uczniów.

Czym są specjalne potrzeby edukacyjne ucznia

Z terminem „specjalne potrzeby edukacyjne” mam do czynienia od 1978 roku, w którym Mary Warnock wprowadziła go w dokumencie The Warnock Report. Special Educational Needs. Zaproponowała ona przejście z medycznej kategoryzacji uczniów oraz diagnozowanych u nich deficytów na bardziej funkcjonalny język społecznego rozumienia ich potrzeb. Obecnie obowiązujące akty prawne rozszerzają zakres SPE, mówiąc również o potrzebach ucznia wynikających z problemów współczesnego społeczeństwa, np. migracji, sytuacji kryzysowych, przynależności do mniejszości narodowej lub grupy etnicznej, a także uzdolnień ucznia.

SPE to pojęcie bardzo szerokie, obejmuje bowiem bardzo dużą grupę uczniów, którzy wykazują mniejsze lub większe trudności w uczeniu się, związane z wieloma dziedzinami funkcjonowania. Specjalne potrzeby edukacyjne mogą być na przykład związane z obszarem komunikacji i kontaktów międzyludzkich – dziecko ma wtedy trudności z wysławianiem się, właściwym wyrażaniem tego, co chce przekazać. W takich przypadkach uczeń może też być nadmiernie nieśmiały bądź niewłaściwie interpretować sygnały, jakie odbiera od otoczenia. Ponadto specjalne potrzeby edukacyjne mogą dotyczyć zaburzeń w aspekcie procesów myślowych i przyswajania informacji. Inną grupą zaburzeń są te, związane z emocjami, zachowaniem i rozwojem społecznym. Potrzeby edukacyjne wynikające z tego typu zaburzeń są często trudne do zaakceptowania, gdyż najczęściej postrzega się takich uczniów jako niegrzecznych, krnąbrnych i mających sobie za nic panujące reguły.

Wybranie właściwych metod postępowania z uczeniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, najczęściej skutkuje poprawą zachowania oraz wyników nauczania. SPE mogą być też związane z rozwojem zmysłów i/lub rozwojem fizycznym oraz stanem zdrowia ucznia. Jak nie trudno zauważyć katalog specjalnych potrzeb edukacyjnych umiejscowiony jest w bardzo szerokich grupach dysfunkcji lub odmienności, jakich występowanie determinuje zaklasyfikowanie do jednego z typów SPE. Stąd też wynika fakt, iż niezwykle duża grupa specjalistów potrzebna jest do realizacji właściwej pracy z uczniami, którzy posiadają orzeczenie bądź opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Niezwykle ważny jest sam proces obserwacji ucznia i właściwego diagnozowania. Powstało wiele ośrodków i instytucji, które we współpracy z placówkami edukacyjnymi starają się, stosując odpowiednie kryteria obserwacji i badań, zdiagnozować specjalne potrzeby edukacyjne uczniów i wskazać najbardziej odpowiednie metody i formy pracy z nimi.

Bardzo istotną rolę odgrywa obserwacja ze strony nauczyciela i specjalistów pracujących na co dzień z uczniem. Czasami zdarza się, że podczas badań w poradni, dziecko ma gorszy dzień, a przez to zaobserwowane wyniki oraz diagnoza są nieadekwatne do właściwych zaburzeń, jakie przejawia dziecko.

Specjalne potrzeby edukacyjne nie zawsze muszą być związane ze stanem zdrowia, czy wynikają z opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej. Czasami pomoc specjalistyczna udzielana jest dziecku na wniosek nauczyciela lub specjalisty zatrudnionego w placówce i nie wymaga posiadania dokumentacji poradni. Osobą odpowiedzialną za organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole jest dyrektor - to on decyduje o formach i wymiarze udzielanej pomocy. Poza tym jednym z zadań każdego nauczyciela jest udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom podczas bieżącej pracy, a także obserwacja i diagnozowanie ich specjalnych potrzeb edukacyjnych. Wynika z tego, iż każdy nauczyciel obowiązany jest do indywidualizacji procesów wychowania i nauczania biorąc pod uwagę predyspozycje, zdolności i możliwości każdego ucznia.

Nauczyciele i wychowawcy powinni wiedzieć, że rozpoznanie i zaspokajanie potrzeb edukacyjnych dotyczy wszystkich uczniów z jakimikolwiek odchyleniami intelektualnymi.

Pojęcie to wydaje się nacechowane negatywnie, jednakże odnosi się zarówno do tych odchyleń, które nazywamy ujemnymi, gdyż powodują ograniczenia rozwoju fizycznego, jak i psychicznego ucznia oraz mają wpływ na jego społeczne funkcjonowanie, oraz do odchyleń w rozumieniu dodatnim, czyli takich, które związane są z ponadprzeciętnymi uzdolnieniami oraz talentem ucznia.

Wysokie efekty pracy z uczniem

Zastanawiasz się, w jaki sposób można zwiększyć efekty z pracy z uczniami SPE? Czy uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi mogę osiągać takie same wyniki jak wszyscy podopieczni? Sprawdź nasz najnowszy kurs na temat nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjne w pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Tę serię szkoleń przygotowaliśmy specjalnie z myślą o terapeutach pedagogicznych. Kurs jest także niezbędnym kompendium wiedzy dla nauczycieli, wychowawców, pedagogów oraz psychologów.

W naszym kursie znajdziesz informacje na temat wdrażania TIK w pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Dowiesz się, dlaczego warto pracować z wykorzystaniem nowoczesnych technologii oraz otrzymasz praktyczne wskazówki dotyczące korzystania z technologii w czasie zajęć. Przygotowaliśmy dla Ciebie gotowe narzędzia oraz pytania, które mają na celu rozwój samoświadomości i autorefleksji. Skorzystaj z naszego kursu i uporządkuj swoją wiedzę dotyczącą specjalnych potrzeb edukacyjnych.

Sprawdź naszą ofertę na kursy, dzięki którym rozwiniesz swoje kompetencje!