Co zrobić, gdy dziecko nie potrafi skupić się na lekcjach?

W jaki sposób wpływać na koncentrację uczniów? O co warto zadbać, aby wzmocnić u dzieci koncentrację uwagi?

Współczesnym uczniom w szkołach, skupienie uwagi na jednym obowiązku, dość często przysparza wielu trudności. Właściwa koncentracja na zajęciach jest stanem pożądanym przez wszystkich nauczycieli - tylko wtedy można być pewnym, że uwaga podopiecznego zwrócona jest wyłącznie na przebieg zajęć oraz przyswajanie materiału. Niewątpliwie koncentracja jest „towarem deficytowym”, szczególnie kiedy dziecko musi wykonać zadania wśród rozpraszających go rówieśników w klasie, ale również podczas rozwiązywania zadania domowego. Wszak mamy w domach tyle rozpraszających sprzętów, że nieraz dorosłym trudno o chwilę koncentracji. Zarówno rodzice, jak i nauczyciele, często stosują do dziecka komunikaty w styl „skup się”, jednak warto wiedzieć, że takie uwagi nie tylko nie pomagają, ale wręcz przeszkadzają w koncentracji. Czym tak właściwie jest koncentracja i jak możemy ją wspomagać?

Wbrew powszechnym opiniom, koncentracja jest umiejętnością. Polega na skupieniu uwagi na wykonywaniu konkretnej czynności, myśli, sytuacji lub rzeczy. Koncentracja, jak inne procesy w ludzkim organizmie, rozwija się stopniowo - z tokiem naszego życia. Zgodnie z tym, dziecko w wieku przedszkolnym jest w stanie utrzymać uwagę na zadaniu jedynie przez 10 do 15 minut - ich mózg nie jest przyzwyczajony do większych obciążeń. Dla porównania, dziecko w pierwszych klasach szkoły podstawowej jest w stanie skoncentrować się na zajęciach przez ponad 20 minut, a w momencie silnego zaangażowania emocjonalnego i entuzjazmu, nawet przez 40 minut. Musisz wiedzieć, że wraz z dorastaniem dziecka, jego zdolność do koncentracji będzie się zwiększać, jednak nie jest to proces oczywisty - wszystko zależy od wewnętrznej motywacji dziecka. W jaki sposób wpływać na koncentrację podopiecznych? O co warto zadbać, aby wzmocnić u dziecka koncentrację uwagi?

Istota koncentracji u dzieci

Skupienie uwagi uczniów na wykładanym przedmiocie, jest bezpośrednio wpisane w zawód wykonywany przez nauczycieli. Często spotykamy się jednak z sytuacją, gdzie nauczyciele nie potrafią przyciągnąć uwagi swoich podopiecznych. W takich przypadkach nie ma złotych rad, które pomogą wpłynąć na koncentrację uczniów. Musisz wiedzieć, że jest sporo strategii umożliwiających jej poprawę, jednak będą one wymagały pracy zarówno uczniów, jak i Twojej. Pierwszym etapem, który należy przejść w celu poznania istoty koncentracji, jest seria pytań -  Czy zdarza Ci się słuchać, ale nie słyszeć? Jeśli tak, to jak „przywołujesz się do porządku”? Jak koncentrujesz się na danej rzeczy?

W celu zrozumienia istoty skupienia się, bierzemy pod uwagę cztery główne aspekty:

• Selektywność uwagi – umiejętność skupienia się na jednym działaniu, jednej aktywności, jednym bodźcu albo jednym rodzaju bodźców. Dotyczy ona konieczności dokonywania wyborów w zakresie doznań zmysłowych i procesów myślowych.
• Przeszukiwanie – aktywne szukanie w celu wykrycia rzeczy czy treści spełniających ustalone z góry kryteria, np. szukanie w tekście określonych słów.
• Czujność – umiejętność długotrwałego oczekiwania na pojawienie się określonych danych, określonego bodźca, a przy tym skuteczne ignorowanie całej reszty (czyli szumu).
• Nadzorowanie czynności jednoczesnych – zdolność kontrolowania przebiegu kilku procesów poznawczych dziejących się w tym samym czasie, np. równoczesne słuchanie wykładu nauczyciela, sporządzanie notatek i zakreślanie w nich na kolorowo najważniejszych treści (podzielność uwagi).

Koncentracja uwagi w dużym stopniu zależy od wieku. Dzieci do 4 lat nie potrafią skoncentrować się na jednej czynności, nawet jeśli bardzo ją lubią i jest dla nich atrakcyjna. Nie dziwimy się zatem, że co dziesięć -  piętnaście minut dziecko zajmuje się nową czynnością. Nie wyobrażamy sobie jednak, żeby tak działo się w szkole. Na szczęście, kiedy podopieczny idzie do szkoły, jego uwaga i skupienie znacznie się poprawiają. Wpływają na to procesy zachodzące w układzie nerwowym. Jeśli dziecko rozwija się prawidłowo, to skupienie uwagi faktycznie jest coraz lepsza. Uwagi najmłodszych nie musimy koncentrować na ołówku i papierze. Trzylatek najchętniej zajmie się czymś, co rozwija go manualnie.

O co należy zadbać, aby wzmocnić koncentrację u dziecka?

Zdolność do koncentracji uwagi rozwija się w trakcie życia dziecka. Trzeba odczekać kilka lat, aż pociecha w pełni będzie mogło skupić się na dłuższym rozwiązywaniu zadań, można wdrożyć odpowiednie metody i schematy, które ułatwią koncentrację nawet najmłodszych dzieci. Wielu rodziców, nie wie, w jaki sposób mogą wspomagać swoje pociechy w lepszym skupianiu się, dlatego tak ważną rolę odgrywa tutaj nauczyciel, który zarówno opiekunom, jak i podopiecznym powinien przekazywać tę wiedzę.

Co pomoże dziecku w koncentracji?

• Odpoczynek i długi sen - wypoczęte i wyspane dziecko jest lepiej przygotowane do nauki, a przez to, jest w stanie dłużej skoncentrować się na wykonywanych zadaniach. Wiedz, że niewyspany uczeń może być podatny na rozregulowanie emocjonalne, a przez to nawet najmniejsza trudność może być dla niego nie do pokonania. Dzieci potrzebują około 9-10 godzin snu - należy pamiętać o indywidualnych różnicach.
  
  
• Ruch - przebywanie na świeżym powietrzu jest zbawienne dla naszego mózgu. Aktywność ruchowa połączona z wypoczynkiem na dworze pozwala na poprawę samopoczucia oraz odpoczynek. Dzieciom można zaproponować ruch w postaci jazdy na rowerze, skoków na trampolinie, czy jazdy na rolkach. Aktywność fizyczna wzmacnia układ przedsionkowy oraz proprioceptywny, które związane są ze słuchem i czuciem głębokim - wspomagają one selekcję bodźców płynących z otoczenia. Wiedz, że w momencie, kiedy układ przedsionkowy oraz proprioceptywny pracują właściwie, zarówno ciało, jak i umysł dziecka lepiej funkcjonują.
  
  
• Zbilansowana dieta - posiłki każdego ucznia powinny być bogate w składniki odżywcze. Zdarza się, że dzieci nie jedzą rano śniadania, warto wiedzieć, że brak tego posiłku lub jego zbyt słodka wersja, sprawia, że u dziecka podnosi się poziom cukru we krwi. Bezpośrednio wpływa to na pobudliwość zachowania, które jest dla dziecka szkodliwe - organizm nie wie, jak poradzić sobie z tą sytuacją. Odpowiednio zbilansowana dieta wpływa na pracę mózgu. Istotną rolę dla zdrowia dziecka odgrywa również nawodnienie - najlepszym rozwiązaniem dla uczniów jest niegazowana woda mineralna.
  
  
• Kontrola dostępu do elektroniki - sprzęty, takie jak telefon, tablet, komputer, telewizor, czy konsola, niejako na siłę utrzymują uwagę dziecka, co powoduje, że jego mózg przyzwyczaja się do nieustannie dynamicznie zmieniających się informacji oraz obrazów. Należy kontrolować czas, który dziecko spędza używając elektroniki - im mniej czasu, tym lepiej.

Koncentracja w szkole

Nie ma wątpliwości, że jeśli coś nas interesuje – łatwiej nam skupić na tym uwagę. Tak samo jest z dziećmi. Patrzymy na ich skupienie podczas jakiejś czynności lub gry i zastanawiamy się, jak przenieść taką koncentrację do świata nauki? Czy można pomóc dzieciom skupić się na tym, co niekoniecznie jest fascynujące?

Niestety, nie jest tak, że każdy może się skoncentrować w różnych warunkach. Jest wiele czynników sprawiających, że skupienie uwagi jest trudne, czasem niemożliwe. Jednym z takich powodów jest stres. Jeśli czynników stresujących jest bardzo dużo, to nie jesteśmy się w stanie skoncentrować się, nawet jeśli chcemy. Na szczęście są metody, które pomagają nauczycielom w tym, żeby ich uczniowie utrzymali uwagę przez dłuższy czas.

W koncentracji kluczową sprawą jest zdolność skupiania się na określonej czynności. Możesz sądzić, że jesteś w stanie skoncentrować się na paru rzeczach jednocześnie. Z naukowego punktu widzenia taka podzielność uwagi jest niemożliwa. Jeśli próbujemy robić dwie rzeczy naraz, bezustannie zwracamy uwagę to na jedną, to na drugą z nich (zmiany przedmiotu uwagi są błyskawiczne i niezauważalne), wobec czego nie koncentrujemy się całkowicie na żadnej z tych spraw.

Pełna koncentracja oznacza swego rodzaju „umieszczenie” umysłu w danej chwili tak, aby całkowicie pochłaniał to, co akurat robisz. Budda mówił o 4 podstawach koncentracji: koncentracji ciała (możemy tłumaczyć to, jako świadomość ruchów), odczuć (czyli świadomości doznań cielesnych), stanów mentalnych (świadomość naszych nastrojów, emocji, uczuć) oraz obiektów mentalnych (świadomość tego, co w danej chwili myślimy i obserwujemy).

Stan pełnej koncentracji osiąga się, poprzez skupienie uwagi naszego umysłu na określonej rzeczy, przy jednoczesnej koncentracji naszego ciała, odczuć, stanów i obiektów mentalnych.

Koncentracja jest jednym z warunków szeroko pojętego powodzenia, czy to w życiu zawodowym, czy prywatnym. Już od dawna wiadomo, że skoncentrowanie swoich życiowych sił oraz energii tylko na jednym określonym celu, czy też zadaniu, stanowi warunek osiągnięcia sukcesu. Skupienie się na konkretnym celu pozwala wyeliminować z życia wszelkie niepożądane elementy, które tylko przeszkadzają w osiągnięciu naszych planów. 

Jak dbać o koncentrację uczniów?

Zastanawiasz się, jak możesz zadbać o koncentrację swoich uczniów w szkole i poza nią? Od czego zależy możliwość skupiania się na powierzonych obowiązkach? Jak można wspomagać koncentrację u najmłodszych? Sprawdź najnowszy kurs na temat koncentracji na lekcjach i poza nimi. 

Problemy z koncentracją widzimy u wielu dzieci. Wiedz, że można im zapobiec i ćwiczyć koncentrację. Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak koncentracja jest potrzebna  dzieciom i jak o nią zadbać, ten kurs jest dla Ciebie. Przygotowaliśmy porady dla wszystkich, którzy pragną poprawić koncentrację dzieci i dowiedzieć się też, jak zadbać o własne skupienie. 

Przygotowany przez nas kurs uczy patrzeć na koncentrację z innej strony. Nauczysz się z nami, jak postępować, aby utrzymać koncentrację dziecka i co zrobić, kiedy ona spada. Przygotowaliśmy dla Ciebie praktyczne ćwiczenia do pracy w klasie i w domu. 

Skorzystaj z naszego kursu i uporządkuj swoją wiedzę dotyczącą koncentracji u uczniów.

Sprawdź naszą ofertę na kursy, dzięki którym rozwiniesz swoje kompetencje!