Koronawirus sprawił, że nauczyciele i uczniowie musieli korzystać z metod nauki zdalnej. Taka separacja i w większości wirtualne kontakty, odcisnęły piętno na wszystkich. Jak poradzić sobie i pomóc podopiecznym wrócić do normalności?

Na co zwrócić uwagę i jak zadbać o uczniów i o siebie? 

Marzec 2020 roku na długo zostanie w naszej pamięci i w szczególny sposób zapisze się na kartach historii. Pojawienie się COVID-19, a następnie ogłoszenie światowej pandemii, skutkowało zmianami naszych przyzwyczajeń. Wiele osób musiało zorganizować sobie kąt do pracy w domu, a także zapewnić dzieciom kontakt ze szkołą i rówieśnikami, również zdalnie. Pociechy, zwłaszcza młodsze, bardzo tęskniły za koleżankami i kolegami ze szkolnej ławki. Dzieci chciały wrócić do murów przedszkoli i szkół, ale do pewnego momentu nie było to możliwe. W końcu nadeszła ta chwila, gdy tysiące uczniów ponownie usłyszało dzwonek, oznajmiający początek zajęć.

Nauczyciele i dzieci wrócili do szkół, ale tylko na chwilę. Lipiec i sierpień to czas ponownego odseparowania od siebie kolegów ze szkolnej ławki i to na dwa miesiące. Wydaje się więc, że ciężar powtórnej adaptacji przypadnie na wrzesień. Większość rodziców nie może pozwolić sobie na dwumiesięczny urlop, aby 100% czasu poświęcić dzieciom. W związku z tym, wielu najmłodszych spędzi wakacje podobnie jak dotychczas rok szkolny, czyli w domu. Stąd warto, w miarę możliwości, zatroszczyć się o dodatkowe zajęcia organizowane przez letnie szkoły lub wysłać dzieci na kolonię. Kontakt z rówieśnikami i innymi dziećmi jest ważny dla zdrowia psychicznego i ich rozwoju. Troska o ten aspekt jest bardzo ważna, gdyż wiele osób cierpi, choć o tym nie mówi. W związku z tym istotne jest, aby zadbać o dobrą kondycję emocjonalną dzieci i odpowiednio przygotować się na powrót do szkoły. 

Jak przygotować uczniów na ponowne wejście w rytm szkoły?

Nie ma znaczenia, jakiego przedmiotu uczysz – znaczenie ma jakość relacji, jaką budujesz z uczniem. Ogromnie cenne jest podejście tzw. 3 w 1 – czyli jestem nauczycielem, inspiracją i przyjacielem. Z doświadczenia pedagogów wynika, że dopiero łącząc te trzy cechy, jesteśmy w stanie wypełnić misję bycia nauczycielem; czyli nie tylko przekazywać wiedzę – ale dawać wsparcie, ułatwiać, inspirować i motywować. Obecnie aktualne staje się pytanie: „Jak pomóc uczniom wejść w rytm szkoły?”. Co zrobić, a czego lepiej nie robić? Dla nas wszystkich jest to nowa sytuacja, nie ma wyrobionych ścieżek ani procedur w tym obszarze – jednak jedno jest pewne – zacznijmy adaptację od zbudowania relacji!. Należy pamiętać, że świat, do którego wracamy, nigdy nie będzie taki sam jak ten sprzed pandemii COVID.  Ważne jest rozpoczęcie rozmowy na temat tego „jak było”, „jak jest” oraz „jak będzie”.

Jak wskazują najnowsze badania, wiek uczniów powiązany jest z deklarowaną chęcią powrotu do szkoły z nauki zdalnej. Dzieci uczęszczające do klas młodszych częściej deklarowały chęć powrotu do szkoły niż uczniowie klas starszych. Co na tym etapie można zaproponować uczniom? Może wydawać się to oczywiste, ale ważne, że się sprawdza: zestaw zajęć oraz ćwiczeń relaksacyjnych, redukujących stres, wzmagających koncentrację, gry na poprawę współpracy i integracji. 

Nie dość, że proponowane narzędzia przydadzą się w okresie adaptacji uczniów do szkoły po pandemii, to można je wykorzystać podczas normalnych, klasowych zajęć. W ten sposób wzbogacamy swój warsztat, a wykorzystując go, pobudzimy motywację uczniów do nauki i pracy. 

Jakie zmiany zaszły w naszych uczniach. Zmiany te można podzielić na wiele kategorii:

1. Zmian w zachowaniach i zwyczajach domowych,
2. Zmian w otoczeniu ucznia,
3. Jakie towarzyszą tym zmianom lęki, obawy.

Jak pandemia wpłynęła na zmiany w zachowaniu dzieci

Podczas okresu izolacji związanej z pandemią dzieci rosły i dojrzewały. Dziewczyny  ścinały, zapuszczały i farbowały włosy, a  chłopaki, przeszli mutację. Niektórych uczniów dotknęły mniej zauważalne zmiany jak np. stany lękowe, śmierć bliskiej osoby, depresja. Wszystkie metamorfozy, które miały wpływ na kształtowanie osobowości, przeżywały w odseparowaniu od rówieśników. Straciły przez to możliwość obserwacji zmian, jakie zachodzą u innych. Co więcej, dzieci chcą przynależeć i dlatego ważne dla nich jest bycie akceptowanym przez rówieśników.  

Stąd ich stres związany z powrotem do szkoły może wiązać się nie tylko z brakami w nauce.  Jest on związany również z powrotem do społeczeństwa, do grupy rówieśników. Nastolatki zastanawiają się, jak zostaną ocenione zmiany, które w nich zaszły. Czy zostaną zaakceptowane?

Słuchajmy dzieci, rozmawiajmy z nimi o ich obawach, marzeniach, lękach czy osiągnięciach. Uczmy ich dostrzegać drobne rzeczy – pomaga to osiągać w przyszłości duże cele. Kiedy ich usłyszymy – będziemy wiedzieli jak im towarzyszyć i wspierać w szukaniu i znalezieniu rozwiązania. 

Z uwagi na fakt, że każdy z nas jest inny, różnimy się wieloma cechami, to wpływają one na wszystkie sfery naszego życia. Dodając do tego element stresu – natłok emocji robi się ciężki do przetrwania. Najczęstszym opisem uczuć doznawanych przez uczniów podczas pandemii było: brak motywacji, "norkowanie" (czyli od rana do rana siedzenie w pidżamie w łóżku i zakopywanie się w kołdrze, czasem logowanie się jedynie na lekcje i jej przesypianie), brak chęci do działania, tęsknota za rówieśnikami, apatia, wzrost lub spadek apetytu. Dzieci przyznawały się do samookaleczeń, myśli samobójczych, czy napadów lęku, paniki. 

Pytani uczniowie odpowiadali, że największy strach związany z powrotem do szkoły wiąże się z presją sprawdzania i oceniania ich wiedzy. Dla uogólnienia i zobrazowania pewnych zachowań sprawdźmy, jak przedstawiają pewne "kategorie" uczniów. Uczniów podczas pandemii można byłoby podzielić na 4 grupy:

1. Pierwsza Grupa – to uczniowie, którzy dostosowali się z mniejszym lub większym trudem do realiów życia online. Mają zbliżone lub lepsze wyniki w nauce jak za czasów szkoły stacjonarnej. Ich nie przeraża powrót, dość łatwo dostosowują się do zmian.

1. Druga Grupa – to uczniowie pozornie świetnie dostosowanie do zajęć zdalnych, osiągają zbliżone lub lepsze wyniki w nauce, ale przeraża ich powrót do szkoły. Są to uczniowie, którzy mają kłopoty z budowaniem relacji bezpośrednich z rówieśnikami. Dla nich okres nauki zdalnej jest „komfortowy” – lecz ten „komfort” im nie służy (introwertycy). W momencie konfrontacji z nauczycielem lub innymi uczniami taka osoba mogła „schować się za” problemami z internetem, czy zepsutą kamerką lub mikrofonem.

1. Trzecią grupę – stanowią dzieci, dla których wyjście z domu do szkoły było swego rodzaju ucieczką od awantur czy innych problemów, jakie dziecko miało w relacjach rodzinnych. Uczeń, wychodząc do szkoły, zostawiał w domu balast np. "rodziny alkoholików, rozwodu rodziców czy rodzinnych kłótni”. Dziecko przez 8 h żyło życiem klasy i szkoły, a w dobie pandemii dziecko było 24 godziny w tym toksycznym środowisku, niejednokrotnie bez dostępu do internetu, komputera czy innej możliwości uczestniczenia w lekcjach. Dzieci te bardzo cieszą się na powrót do szkoły.

1. Czwarta grupa – to uczniowie przerażeni i zagubieni w obliczu pandemii. Ogrom zmian połączony z natłokiem informacji i jednoczesną dezorientacją i brakiem przewidywalności doprowadził do tego, że część dzieci ma napady paniki w domu i poza domem. Czarne wizje, które dziecko odczuwa, mogą wzmocnić informacje o śmierci członka rodziny, znajomych czy ich ciężka choroba. Dzieci te są przebodźcowane, nie chcą wracać do szkoły, boją się kolejnych zmian i niepewnej sytuacji.

Oczywiście każdy z uczniów jest inny i może reprezentować dwie grupy dzieci jednocześnie – np. grupa czwarta i trzecia, czy inne dowolne kombinacje. Ważne jest, aby zobaczyć świat na chwilę ze strony dziecka. Postarać się ujrzeć jego sytuację w innych barwach, z dużą dozą empatii wejrzeć w jego niezaspokojone potrzeby oraz niewypowiedziane uczucia.

Depresja – niepokojące symptomy dotyczą uczniów i nauczycieli. Jeżeli obserwujesz u siebie kilka objawów i dłużej się utrzymują – skontaktuj się ze specjalistą – depresję diagnozuje psychiatra.

Na co szczególnie zwrócić uwagę?

• Obniżenie nastroju;
• Brak odbioru radości, przyjemności;
• Spadek energii;
• Spadek koncentracji;
• Brak wiary w siebie i swoje możliwości;
• Pesymizm;
• Wahania apetytu;
• Myśli samobójcze;
• Samookaleczenie;
• Zaburzenia snu;
• Poczucie winy.

Depresja to choroba – nie minie sama, nie minie, jak dzieci wrócą do szkoły, należy ją leczyć farmakologicznie.

Szkolenie, które pomoże Ci zaplanować powrót do szkoły

Krótka obecność wśród przyjaciół i perspektywa dwumiesięcznej pauzy nie muszą być okresem chaosu i pogłębienia problemów. Można przygotować młodzież do powrotu we wrześniu. Warto uzupełnić wiedzę do odpowiedniego przygotowania się na to zadanie. Choć dzieci myślą o wakacjach, to rodzice, a szczególnie nauczyciele, już teraz będą przygotowywać się do kolejnego roku szkolnego. 

Pomocne w tym będzie autorskie szkolenie: Powrót do szkoły po pandemii. Na co zwrócić uwagę i jak zadbać o uczniów i o siebie? Znajdziesz w nim informacje o zmianach w uczniach i otoczeniu. W jaki sposób nauczyciel powinien zadbać o siebie i podopiecznych. Z jakimi lękami i obawami możesz mieć do czynienia, a jakie dotyczyć będą dzieci. Dowiesz się także czy agresja może być reakcją na stres, a także jak wygląda neurodydaktyka w życiu nastolatka. Poza tym w szkoleniu poruszonych jest wiele przydatnych zagadnień, które pomogą uporządkować wiedzę, a przede wszystkim myśli i ułożyć skuteczny plan wdrożenia dobrych praktyk. Dzięki temu powrót do szkolnych murów będzie łatwiejszy zarówno dla nauczycieli, jak i dzieci i młodzieży.