Ochrona zdrowia psychicznego dzieci

Czy edukacja zdrowotna, od najmłodszych lat, wieku ma sens?

Zdrowie psychiczne jest ważną częścią edukacji ogólnej, zwłaszcza na poziomie podstawowym. W szkole porusza się takie tematy jak radzenie sobie z trudnymi sytuacjami stresowymi. Wszystko dlatego, aby uczeń lepiej sobie z nimi radził w przyszłości. Edukacja dotycząca zdrowia psychicznego powinna być praktykowana na każdym poziomie edukacji.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. zawiera podstawę programową wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych. Obejmuje on edukację zdrowotną w wielu obszarach, w tym fizyczną, przyrodniczą i społeczną, np. biologię. Wszystko po to, aby uczniowie poznali tę ważną tematykę, która jest potrzebna do zrozumienia własnego ciała.

Higiena zdrowia psychicznego — nauka od najmłodszych lat

Dzieci zaczynają kształcić się o zdrowiu już w wieku przedszkolnym. Rodzice i nauczyciele mogą wspierać te wysiłki. Jak to zrobić? Przede wszystkim ucząc je prostych, zdrowych nawyków, które będą im towarzyszyć przez całe życie. Edukacja zdrowotna rozpoczyna się w młodym wieku. Jest to ważny moment dla dzieci. W tym czasie mogą zbudować dobre fundamenty dla praktyk zdrowotnych. Wszystkie pozytywne nawyki będą działały na ich korzyść przez całe życie. Sposób jedzenia posiłków, aktywność fizyczna czy częste mycie rąk.

Kluczowym elementem edukacji zdrowotnej w szkole jest uświadomienie uczniom konsekwencji w przypadku zaniechania tematu. Zaprezentowanie jak niezdrowe postępowanie może mieć wpływ na ich samopoczucie fizyczne i psychiczne. W klasach IV-VI informuje się dzieci, jak uniknąć niektórych poważnych chorób. W ten sposób można je ostrzec przed np. przed cukrzycą. Co więcej, wyjaśnisz, jak należy prowadzić zdrowy tryb życia. Regularne ćwiczenia fizyczne i zdrowa dieta to ważne nawyki. W szkołach omawia się także konsekwencje stosowania używek. Prezentacja materiałów i nagrań o szkodach fizycznych i psychicznych to skuteczna przestroga. Ważnym elementem, który ma wpływ na zdrowie psychiczne, jest wychowanie fizyczne. To nie tylko budowanie mięśni i uprawianie sportu, ale także nauczanie dzieci jak być zdrowym. Aktywność wspiera rozwój innych kompetencji, ucząc ich umiejętności życiowych, takich jak odpowiedzialność, obowiązkowość i systematyczność.

Cele edukacji zdrowotnej

Zagadnienie edukacji zdrowotnej jest szerokie i dotyczy różnych dyscyplin, których nauka przełoży się na nowe umiejętności. Warto jednak podkreślić, jakie są cele edukacji zdrowotnej. Profilaktyka i promocja zdrowia, czyli pomoc uczniom w:

• Poznawaniu siebie i śledzeniu przebiegu swojego rozwoju. To identyfikowanie i rozwiązywanie problemów zdrowotnych,
• Zrozumieniu, czym jest zdrowie, od czego zależy, dlaczego i jak należy o nie dbać,
• Rozwijaniu poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych ludzi,
• Wzmacnianiu poczucia własnej wartości i wiary w swoje możliwości,
• Rozwijaniu umiejętności osobistych i społecznych. Sprzyja to dobremu samopoczuciu i pozytywnej adaptacji do zadań i wyzwań codziennego życia,
• Przygotowaniu się do uczestnictwa w działaniach na rzecz zdrowia. To tworzenie zdrowego środowiska w domu, szkole, miejscu pracy, społeczności lokalnej (edukacja zdrowotna jest ważnym elementem edukacji obywatelskiej).

Czym jest zdrowie psychiczne?

Właściwa definicja stanu, jaki nazywany jest zdrowiem psychicznym, nastręcza wielu trudności. Dzieje się tak z powodu tego, iż trudno jest dobrze określić wartość średnią i normę dla każdego. Ponadto kryteria zdrowia psychicznego zależne są od wielu czynników takich jak położenie geograficzne, kultura danej populacji czy też podejście osoby dokonującej takiej oceny. Jeśli istnieją podejrzenia występowania choroby psychicznej, to mamy do dyspozycji wiele wyznaczników, których występowanie i natężenie pozwala stwierdzić chorobę. Zatem czy brak konkretnych objawów, zachowań, myśli, oznacza zdrowie psychiczne?

Wpływ religii, kultury regionalnej na zachowania i sposób myślenia

Zdrowie psychiczne to dążenie do prawdy. W sensie zgodności i funkcjonalności w odniesieniu do siebie samego i własnych potrzeb. Jest to niezmiernie ważne, a żyć z samym sobą i otoczeniem w zgodzie. Fundamenty każdej relacji powinny być zbudowane na wzajemnym zaufaniu. Oparte na kłamstwie nie przetrwają próby czasu.

Warto zaznaczyć też, że zdrowie psychiczne w różnych swoich aspektach może być stałe, lub też ulegać ciągłym zmianom. W określaniu poziomu i jakości zdrowia psychicznego należy być ostrożnym i pamiętać o zasadzie należytego szacunku dla autonomii jednostki. Wielowymiarowe spojrzenie na stan, jaki nazywa się zdrowiem w ujęciu psychicznym, wymaga od badaczy ogromnego zaangażowania i pomiarów prowadzonych na wielu społecznościach w długim okresie.

Pierwszy model zdrowia psychicznego definiowany jest jako stan powyżej normy w skali Globalnej Oceny Funkcjonowania (GAF) z DSM-IV. Kolejny model odnosi się do występowania wielu mocnych stron człowieka. Trzeci zaś określa zdrowie psychiczne jako dojrzałość. W modelu czwartym mowa o pozytywnych emocjach, a kolejny zaś przywołuje wysoką inteligencję emocjonalno-społeczną. Dwa ostatnie modele odnoszą się do subiektywnego dobrostanu oraz tzw. sprężystości psychicznej.

Trudno określić, który model jest najbardziej trafny w ocenie zdrowia psychicznego. Można stwierdzić, że warto czerpać z każdego z nich po trochu, a z pewnością odnosić się do wszystkich wymienionych przymiotów dokonując oceny jednostki. Wszystko po to, aby móc właściwie odnieść się do poszczególnych modeli.

Zdrowie psychiczne a Globalna Ocena Funkcjonowania (GAF)

Globalna Ocena Funkcjonowania (GAF) służy do określania skali zdrowia lub choroby. Opiera się o definicję zdrowia psychicznego, która określa je jako idealny stan całkowitej integracji. Jest to także odporność w obliczu stresu, poczucie szczęścia oraz społecznej skuteczności.

Opis ten odnosi się do wyniku oscylującego w okolicach 95 – 100 punktów. Należy rozumieć to, jako autonomię człowieka, jego specyficznego nastawienia na przyszłość, które wyrażane jest poprzez dążenie do samorealizacji. Człowiek przejawia czynną relację ze swoją tożsamością i uczuciami. Należy wziąć pod uwagę jego sprawność w rozwiązywaniu problemów przejawiającą się w trafności rozumienia rzeczywistości, odporności w sytuacjach stresu i umiejętności kontrolowania otoczenia. Jednostka cechująca się zdrowiem zdolna jest też do miłości, pracy i zabawy. W tym ujęciu bierze się też pod uwagę sporą tolerancję w kwestii integracji oraz izolacji w stosunku do kontaktów z otoczeniem. Dlatego też wynik oscylujący w granicy 80 punktów i powyżej uznawany jest za normę w tym ujęciu.

"Optymiści żyją dłużej” - wpływ cech charakteru na zdrowie psychiczne człowieka

W odróżnieniu od medycyny i fizjologii celem psychologii jest rozwijanie pozytywnego stanu zdrowia psychicznego w modelu edukacyjnym.

Okazuje się bowiem, że optymizm poznawczy może zmienić zachowanie ludzkie, a z czasem nawet funkcjonowanie mózgu. Pesymizm natomiast jest cechą dominującą u osób z depresją. Wpływ optymizmu na zdrowie psychiczne człowieka związany jest z pojęciem poznawczego stylu atrybucji, czyli przyjmowaniu, że wszystkie dobre rzeczy, które przytrafiają się człowiekowi w życiu, wynikają z jego działań i nastawienia. Poza tym dominuje wiara, że owe dobre rzeczy są długotrwałe i wszechobecne. Złe rzeczy nie wynikają natomiast z winy jednostki, w związku z czym przeminą, odejdą gdzieś daleko i długo nie powrócą.

Mocne strony człowieka można obrazować w trzech kategoriach:

• talenty (wrodzone, nie można ich zmienić),
• czynniki sprzyjające (np. korzystne warunki społeczne),
• wyniki (zmienne zależne, np. pozytywne zmiany).

W tym ujęciu nie dookreślono, które mocne strony mają największy wpływ na zdrowie psychiczne człowieka, czy jest to mądrość, czy zdolność kochania, a może inteligencja lub życzliwość. Pozostaje to kwestią otwartą z uwagi na dużą plastyczność osobowości i cech człowieka.

Dojrzałość emocjonalna a zdrowie psychiczne

Mózg ludzki jest narządem, który podlega rozwojowi przez większość życia. Z upływem lat kształtują się kolejne cechy, które nazwać można ogólnie jako dojrzałość. Okazuje się, że ludzie starsi wykazują większe zadowolenie z życia, co wynika z faktu, iż większa dojrzałość oznacza lepsze zdrowie psychiczne. Dojrzałość określana jest jako zdolność do miłości, brak stereotypii przy rozwiązywaniu problemów, akceptację otoczenia i swojego w nim miejsca, właściwe formułowanie oczekiwań i celów życiowych w odniesieniu do posiadanych możliwości i predyspozycji. By móc wiązać dojrzałość ze zdrowiem psychicznym, należy prowadzić obserwacje jednostki w dłuższym okresie jej życia oraz wykluczyć osoby, u których nastąpiło uszkodzenie mózgu w wyniku chorób układowych i urazów.

W osiąganiu dojrzałości bardzo ważne jest prawidłowe realizowanie poszczególnych etapów rozwoju psychicznego.

W drodze rozwoju i nabywania doświadczenia życiowego człowiek osiąga dojrzałość ujmowaną w czterech kategoriach. Pierwszą z nich jest tożsamość, która kształtuje się w wieku młodzieńczym i określa to, kim chcemy być i w jakiej roli życiowej się spełniać. Kolejną jest intymność, czyli mówiąc najprościej umiejętność budowania wartościowej relacji z partnerem. W tym czasie następuje też najczęściej tzw. konsolidacja kariery zawodowej, czyli uświadomienie sobie roli pracy i rozwoju dla wartości życia. Następną kategorią rozwoju jest generatywność określana jako umiejętność troski o kolejne pokolenia i przekazywanie im istotnych życiowo prawd. Ostatnia jest integralność, która polega na osiągnięciu wewnętrznego spokoju, akceptacji życia, poczucia jedności.

Ochrona zdrowia psychicznego uczniów to obowiązek, który należy zrealizować w ramach programu nauczania. Temat jest wielowątkowy i można go analizować na różne sposoby. Przygotowaliśmy kurs, który przybliży nauczycielom i rodzicom, na co zwracać uwagę i jak troszczyć się o prawidłowe zdrowie psychiczne uczniów. Zapraszamy do uczestnictwa!